HỌC LÀM MẸ TRƯỚC KHI SINH CON

Xưa, ông bà ta có câu: “Sinh con rồi mới sinh cha, sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông”, ý nói rằng khi một đứa trẻ chào đời, cha mẹ cũng bắt đầu hành trình làm cha mẹ, từng bước học hỏi và trưởng thành theo con. Tuy nhiên, với sự phát triển của khoa học, y học và tâm lý học ngày nay, liệu quan điểm này có còn phù hợp? 

1. Học làm mẹ - Hành trình chuẩn bị trước khi đón con chào đời

Mang thai và sinh con là một hành trình đầy thiêng liêng nhưng cũng không kém phần thử thách. Một em bé chào đời không chỉ đánh dấu sự xuất hiện của một thành viên mới của gia đình mà còn là bước ngoặt lớn trong cuộc đời người mẹ. Học làm mẹ trước khi sinh con chính là quá trình chuẩn bị để chào đón con yêu một cách tốt nhất, giúp mẹ vững vàng cả về thể chất lẫn tinh thần.

Hành trình này không chỉ dừng lại ở việc tìm hiểu những thay đổi của cơ thể trong thai kỳ hay cách chăm sóc em bé sau sinh mà còn là sự chuẩn bị về tâm lý, dinh dưỡng, tài chính và kỹ năng làm mẹ. Một người mẹ được trang bị kiến thức đầy đủ sẽ cảm thấy tự tin hơn, giảm bớt căng thẳng và có thể tạo ra một môi trường tốt nhất cho con phát triển ngay từ khi còn trong bụng mẹ.

2. Vì sao phải học làm mẹ trước khi sinh con?

Việc học làm mẹ trước khi sinh con không chỉ là một sự chuẩn bị cần thiết mà còn là một hành động yêu thương dành cho cả mẹ và bé. Nhiều người tin rằng bản năng làm mẹ sẽ đến một cách tự nhiên khi con chào đời, nhưng thực tế, hành trình nuôi dạy một đứa trẻ đòi hỏi rất nhiều kiến thức, kỹ năng và sự chuẩn bị tinh thần. Việc thiếu hiểu biết hoặc không sẵn sàng đối diện với những thay đổi sau sinh có thể khiến nhiều bà mẹ rơi vào trạng thái căng thẳng, mệt mỏi, thậm chí trầm cảm. Không ít trường hợp vì áp lực, mất cân bằng mà dẫn đến những mâu thuẫn trong gia đình, ảnh hưởng đến tình cảm mẹ con và đôi khi gây ra những hệ lụy đáng tiếc.

Do đó, mỗi người sắp làm mẹ phải nhận thức được rằng làm mẹ không chỉ là một thiên chức tự nhiên mà còn là một hành trình đòi hỏi sự chuẩn bị chu đáo cả về thể chất lẫn tinh thần. Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc học làm mẹ trước khi sinh con, dưới đây là những lý do khiến việc chuẩn bị kiến thức làm mẹ từ sớm trở thành điều không thể bỏ qua.

Thứ nhất, việc học làm mẹ trước khi sinh con là sự chuẩn bị sức khỏe tốt nhất cho mẹ và bé

Khi mẹ bầu hiểu rõ về chế độ dinh dưỡng hợp lý, cơ thể sẽ được cung cấp đầy đủ vitamin và khoáng chất cần thiết, giúp thai nhi phát triển toàn diện ngay từ trong bụng mẹ. Đồng thời, việc tìm hiểu về các phương pháp chăm sóc thai kỳ, luyện tập thể dục phù hợp và nghỉ ngơi đúng cách giúp mẹ duy trì sức khỏe ổn định, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý như tiểu đường thai kỳ, cao huyết áp hay thiếu máu. Nhận biết sớm các dấu hiệu nguy hiểm như tiền sản giật, dọa sảy thai hay sinh non giúp mẹ có thể chủ động phòng tránh và xử lý kịp thời, bảo vệ an toàn cho cả hai mẹ con.

Thứ hai, giảm bớt lo lắng, căng thẳng

Quá trình mang thai và sinh con mang đến nhiều thay đổi lớn về thể chất lẫn tinh thần, khiến những người mẹ thiếu kinh nghiệm dễ rơi vào trạng thái lo lắng, căng thẳng. Việc học làm mẹ từ trước giúp mẹ hiểu rõ những thay đổi tự nhiên của cơ thể trong thai kỳ, biết cách thích nghi và chăm sóc bản thân để giảm bớt cảm giác hoang mang. Khi đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, mẹ sẽ không còn sợ hãi trước những cơn đau chuyển dạ hay lo lắng về việc chăm sóc em bé sau sinh.

Ngoài ra, trẻ sơ sinh thường quấy khóc, bú kém hoặc khó ngủ, khiến mẹ dễ căng thẳng nếu không biết cách xử lý. Khi trang bị kiến thức về chăm sóc trẻ, mẹ sẽ bình tĩnh hơn, biết cách dỗ dành con, điều chỉnh lịch sinh hoạt phù hợp và xử lý các tình huống thường gặp. Nhờ đó, mẹ giảm bớt áp lực, tự tin hơn trong vai trò mới, đồng thời tạo ra môi trường ấm áp, an toàn để con phát triển khỏe mạnh.

Thứ ba, trang bị kiến thức chăm sóc con khoa học

Từ cách cho con bú đúng tư thế để tránh tắc sữa hay bé bị sặc, đến việc tắm rửa, vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh – tất cả đều đòi hỏi sự hiểu biết và thực hành đúng cách. Khi nắm vững những kỹ năng này, mẹ không chỉ đảm bảo an toàn cho bé mà còn giúp con phát triển khỏe mạnh ngay từ những ngày đầu đời.

Hơn nữa, trẻ sơ sinh thường gặp các vấn đề như nấc cụt, đầy hơi, sốt nhẹ hay quấy khóc đêm. Nếu không có kiến thức, mẹ có thể hoảng sợ hoặc xử lý sai cách, gây ảnh hưởng đến sức khỏe của bé. Khi đã học hỏi từ trước, mẹ sẽ biết cách nhận diện các dấu hiệu bất thường, xử lý kịp thời và tránh những sai lầm đáng tiếc, giúp con lớn lên trong sự chăm sóc chu đáo và khoa học nhất.

Thứ tư, tăng cường kết nối với con

Tăng cường kết nối với con ngay từ trong bụng là một trong những lợi ích quan trọng của việc học làm mẹ trước khi sinh. Khi mẹ hiểu rõ từng giai đoạn phát triển của thai nhi, mẹ sẽ biết cách trò chuyện, hát ru hay đơn giản là đặt tay lên bụng để cảm nhận những cú đạp nhẹ của con. Những hành động này không chỉ giúp bé cảm nhận được tình yêu thương mà còn tạo nên sự gắn kết đặc biệt giữa hai mẹ con ngay từ khi bé chưa chào đời.

Bên cạnh đó, việc tương tác với con thường xuyên còn giúp mẹ duy trì tinh thần lạc quan, giảm căng thẳng và lo âu trong thai kỳ. Khi mẹ vui vẻ, thoải mái, hormone tích cực cũng được sản sinh nhiều hơn, giúp bé phát triển khỏe mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần.

Thứ năm, giúp gia đình đồng hành tốt hơn

Việc học làm mẹ không chỉ giúp người mẹ chuẩn bị tốt hơn mà còn tạo cơ hội để cả gia đình cùng đồng hành trong hành trình nuôi dạy con. Khi mẹ hiểu rõ những thay đổi của cơ thể và những nhu cầu của em bé, người bố và các thành viên trong gia đình cũng sẽ dễ dàng thấu hiểu, chia sẻ và hỗ trợ mẹ trong suốt thai kỳ cũng như sau khi sinh. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng cho mẹ, đồng thời tạo ra một môi trường yêu thương, gắn kết trong gia đình.

Bên cạnh đó, khi cả gia đình cùng tham gia tìm hiểu về cách chăm sóc trẻ sơ sinh, mỗi người sẽ có thể đóng góp theo cách riêng của mình, từ việc hỗ trợ mẹ trong những ngày đầu sau sinh đến việc chăm sóc bé một cách khoa học.

3. Học làm mẹ là học những gì?

Dưới đây là những nội dung quan trọng mà mẹ cần học trước khi sinh con.

Thứ nhất, kiến thức về thai kỳ và sinh nở

• Hiểu về các giai đoạn phát triển của thai nhi theo từng tháng.
• Những thay đổi trong cơ thể mẹ khi mang thai và cách thích nghi.
• Chế độ dinh dưỡng hợp lý để đảm bảo sức khỏe cho mẹ và bé.
• Các bài tập giúp mẹ bầu khỏe mạnh và dễ sinh.
• Dấu hiệu chuyển dạ và quá trình sinh con.
• Các phương pháp sinh: sinh thường, sinh mổ, đẻ không đau…
• Cách hồi phục sau sinh và chăm sóc sức khỏe hậu sản.

Thứ hai, kiến thức chăm sóc trẻ sơ sinh

• Cách bế, cho bé bú đúng cách và tư thế bú sữa an toàn.
• Hướng dẫn tắm cho bé, vệ sinh rốn, thay tã và chăm sóc da bé.
• Nhận biết và xử lý các dấu hiệu bất thường ở trẻ sơ sinh.
• Giúp bé ngủ ngon, xây dựng nếp sinh hoạt lành mạnh.
• Tiêm chủng, phòng bệnh và những lưu ý về sức khỏe của bé trong năm đầu đời.

Thứ ba, kiến thức về tâm lý và nuôi dạy con

• Hiểu về sự phát triển tâm lý của trẻ theo từng giai đoạn.
• Phương pháp giao tiếp và kết nối với con ngay từ trong bụng mẹ.
• Những cách dạy con tích cực, tránh dùng bạo lực và đòn roi.
• Hướng dẫn trẻ phát triển ngôn ngữ, cảm xúc và tư duy ngay từ nhỏ.
• Cách xử lý khi trẻ quấy khóc, biếng ăn, khó ngủ.

Thứ tư, kỹ năng quản lý cảm xúc và tâm lý sau sinh

• Hiểu về trầm cảm sau sinh và cách phòng tránh.
• Cách giữ cân bằng tâm lý, tránh căng thẳng, lo âu sau khi sinh con.
• Quản lý thời gian để chăm sóc bé mà vẫn có thời gian cho bản thân.
• Cách giao tiếp, chia sẻ trách nhiệm với chồng và gia đình để có sự hỗ trợ tốt nhất.

Thứ năm, chuẩn bị tài chính và kế hoạch gia đình

• Dự trù chi phí sinh con và nuôi con trong những năm đầu đời.
• Các khoản cần chuẩn bị: viện phí, tã bỉm, sữa, đồ dùng cho bé…
• Cách cân đối tài chính để đảm bảo cuộc sống gia đình sau khi có con.
• Lập kế hoạch nghỉ thai sản và quay lại công việc sau sinh.

4. Học làm mẹ, làm sao vận dụng hiệu quả kiến thức đã học vào cuộc sống gia đình?

Học làm mẹ là một quá trình quan trọng, nhưng biết cách vận dụng những kiến thức đã học vào thực tế mới là điều quyết định giúp mẹ nuôi dạy con tốt hơn. Dưới đây là những cách giúp mẹ áp dụng hiệu quả kiến thức đã học vào cuộc sống gia đình:

Thứ nhất, chuẩn bị kế hoạch rõ ràng

Sau khi tiếp thu kiến thức, mẹ cần xây dựng kế hoạch cụ thể để áp dụng vào thực tế:

• Lập danh sách những việc cần làm: Chăm sóc thai kỳ, chuẩn bị đồ sơ sinh, kế hoạch dinh dưỡng, lịch tiêm phòng cho bé…
• Xây dựng thời gian biểu linh hoạt: Mỗi bé có nhịp sinh học khác nhau, nhưng mẹ có thể tạo thói quen sinh hoạt hợp lý từ sớm để bé ăn ngủ đúng giờ.
• Dự phòng các tình huống phát sinh: Tìm hiểu trước cách xử lý các vấn đề thường gặp như sốt, nôn trớ, quấy khóc, táo bón… để không bị lúng túng khi xảy ra.

Thứ hai, áp dụng kiến thức theo từng giai đoạn phát triển của con

• Trong thai kỳ: Thực hành ăn uống khoa học, tập thể dục phù hợp, giao tiếp với bé qua giọng nói, âm nhạc để tạo sự kết nối.
• Sau sinh: Thực hành các kỹ năng như cho con bú đúng cách, chăm sóc rốn, massage giúp bé thư giãn, nhận diện dấu hiệu bé đói hoặc khó chịu.
• Khi bé lớn hơn: Áp dụng phương pháp giáo dục sớm, khuyến khích con khám phá, phát triển tư duy và cảm xúc một cách tự nhiên.

Thứ ba, chia sẻ và phối hợp cùng chồng, gia đình

• Cùng chồng tham gia vào hành trình làm cha mẹ: Khi bố cũng có kiến thức về chăm sóc con, cả hai sẽ hỗ trợ nhau tốt hơn, giảm áp lực cho mẹ.
• Hướng dẫn người thân cách chăm sóc bé: Ông bà, người giúp việc cũng cần hiểu những nguyên tắc chăm sóc con theo khoa học để tránh những quan niệm nuôi dạy lỗi thời.
• Chia sẻ trách nhiệm nuôi dạy con: Không phải mẹ làm hết mọi việc, mà cần có sự hỗ trợ của gia đình để đảm bảo mẹ luôn có thời gian nghỉ ngơi, chăm sóc bản thân.

Thứ ba, biết linh hoạt, không quá cứng nhắc

Không phải lúc nào kiến thức sách vở cũng áp dụng được 100%, vì mỗi em bé có sự phát triển và nhu cầu riêng. Mẹ cần quan sát con, lắng nghe bản năng của mình để điều chỉnh phù hợp. Nếu một phương pháp không hiệu quả, đừng ngại thử cách khác hoặc tham khảo kinh nghiệm từ các chuyên gia và những người mẹ khác.

Thứ tư, duy trì học hỏi và cập nhật kiến thức mới

Việc nuôi dạy con không dừng lại ở giai đoạn sơ sinh mà kéo dài suốt quá trình trưởng thành của bé. Vì vậy, mẹ nên:

• Tiếp tục tìm hiểu qua sách, khóa học, hội thảo về nuôi dạy con.
• Tham gia các nhóm, cộng đồng làm cha mẹ để trao đổi kinh nghiệm thực tế.
• Lắng nghe và chọn lọc thông tin từ các nguồn uy tín, tránh áp dụng theo trào lưu không có cơ sở khoa học.

5. Tìm kiến thức học làm mẹ ở đâu?

Ngày nay, có rất nhiều nguồn tài liệu giúp các mẹ trang bị kiến thức trước khi sinh con. Tuy nhiên, không phải nguồn nào cũng đáng tin cậy. Dưới đây là những địa chỉ uy tín để mẹ có thể học hỏi và chuẩn bị tốt nhất cho hành trình làm mẹ.

Thứ nhất, sách và tài liệu chuyên sâu về thai kỳ và nuôi dạy con

Những cuốn sách hay được viết bởi các chuyên gia sản khoa, nhi khoa và tâm lý học trẻ em sẽ giúp mẹ có nền tảng kiến thức khoa học vững chắc. Một số sách nổi bật:

• “Bác sĩ riêng của bé yêu” – Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc
• “Nuôi con không phải là cuộc chiến” – Nhiều tác giả
• “Phương pháp Easy – Giúp bé ăn ngoan, ngủ ngon”
• “Để con được ốm” – Uyên Bùi & BS. Nguyễn Trí Đoàn

Ngoài ra, mẹ cũng có thể tham khảo các tài liệu y khoa từ WHO, UNICEF hoặc Bộ Y tế để cập nhật những thông tin chính thống.

Thứ hai, các khóa học tiền sản và lớp học làm mẹ

Các bệnh viện phụ sản lớn và trung tâm chăm sóc mẹ & bé thường tổ chức các khóa học tiền sản miễn phí hoặc có phí, mẹ có thể tìm các lớp học tại:

• Bệnh viện Từ Dũ (TP.HCM), Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, Bệnh viện Vinmec, Hoàn Mỹ…
• Các trung tâm như POH, Mamibabi, Học viện Happy Parenting…

Thứ ba, cộng đồng làm mẹ và diễn đàn uy tín

Tham gia các nhóm mẹ bầu trên Facebook, diễn đàn, hội nhóm cha mẹ sẽ giúp mẹ có thêm kinh nghiệm thực tế từ những người đi trước. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng khi tham gia các diễn đàn, mẹ cần chọn lọc thông tin vì không phải kinh nghiệm nào cũng đúng và phù hợp với bé.  Một số cộng đồng phổ biến:

• Webtretho, Bé Yêu, Lamchame – Các diễn đàn lớn với nhiều bài viết chia sẻ từ các mẹ.
• Nhóm Facebook "Hội các mẹ bỉm sữa thông thái", "Yêu con kiểu Nhật", "Nuôi con khoa học"…
• Các hội nhóm trên Zalo, Telegram về thai sản, nuôi dạy con theo từng độ tuổi.

Thứ tư, các kênh YouTube và Podcast hữu ích

Nếu không có thời gian đọc sách, mẹ có thể tìm hiểu kiến thức qua video và podcast:

• • Youtube Bác sĩ Đoàn Hải Đăng – Chia sẻ kiến thức y khoa cho mẹ và bé.
  • Youtube Bác sĩ Phan Hồ Điệp – Phương pháp nuôi dạy con kiểu Nhật.
  • Youtube Easy Nuôi con nhàn tênh, POH – Thai giáo & Chăm sóc bé
  • Mẹ thông thái Podcast
  • Podcast Nuôi con không phải là cuộc chiến
  • …

Thứ năm, các ứng dụng và website dành cho mẹ bầu

• Mamibabi, POH, BabyCenter – Ứng dụng theo dõi thai kỳ, cung cấp kiến thức từng tuần.
• WHO, UNICEF, Bộ Y tế Việt Nam – Các website cung cấp hướng dẫn chính thống về chăm sóc mẹ và bé.
• Huggies, Pampers – Ngoài sản phẩm, các trang này còn có nhiều bài viết về nuôi dạy con.
• …

Thứ sáu, học từ thực tế – Lắng nghe kinh nghiệm từ mẹ, bà và những người đi trước

Không gì quý giá hơn những bài học thực tế từ chính những người thân trong gia đình. Bà ngoại, bà nội và những người mẹ có kinh nghiệm sẽ có nhiều chia sẻ hữu ích giúp mẹ bớt bỡ ngỡ. Tuy nhiên, mẹ cũng nên kết hợp kiến thức hiện đại với kinh nghiệm truyền thống để có phương pháp nuôi dạy con tốt nhất.

6. Những bà mẹ đã học trước khi sinh con chia sẻ gì?

Việc học làm mẹ trước khi sinh con không chỉ giúp các bà mẹ bớt bỡ ngỡ mà còn tạo nền tảng vững chắc để nuôi dạy con một cách khoa học. Dưới đây là những chia sẻ thực tế từ các mẹ đã chủ động học trước khi đón con yêu chào đời.

???? Mẹ Linh (Hà Nội): "Không còn hoang mang khi con khóc"

"Lúc mang thai bé đầu tiên, mình nghĩ chăm con theo bản năng là đủ. Nhưng khi con ra đời, chỉ cần con khóc một chút là mình hoảng loạn, không biết bé đói, mệt hay đau ở đâu. Sau đó, mình đăng ký lớp tiền sản, học cách nhận diện tín hiệu của con, cách bế, vỗ ợ hơi, thay tã đúng cách... Nhờ vậy, mình bình tĩnh hơn, hiểu con hơn và không còn stress như trước."

???? Mẹ Hương (TP.HCM): "Biết cách nuôi con khoa học, không bị áp lực từ người xung quanh"

"Trước đây, ai cũng bảo phải cho con uống nước từ sơ sinh, phải bế suốt ngày để con đỡ quấy. Nhưng nhờ tìm hiểu từ sách và bác sĩ, mình biết trẻ dưới 6 tháng chỉ cần bú sữa, không cần uống thêm nước. Mình cũng tập cho con ngủ nếp sinh hoạt khoa học, giúp cả mẹ và bé đều khỏe. Nhờ có kiến thức, mình không còn hoang mang khi người thân góp ý trái chiều."

???? Mẹ Vy (Đà Nẵng): "Chuẩn bị tốt về tâm lý và sức khỏe"

"Trước khi sinh, mình tìm hiểu về các giai đoạn chuyển dạ, cách hít thở và rặn đẻ đúng cách. Nhờ đó, mình có thể giữ bình tĩnh, sinh con dễ dàng mà không quá hoảng sợ. Sau sinh, mình cũng biết cách chăm sóc bản thân, ăn uống đủ chất để có sữa cho con mà không bị áp lực kiêng khem quá mức."

???? Mẹ Mai (Cần Thơ): "Nuôi con không phải là cuộc chiến"

"Mình từng nghĩ nuôi con là bản năng, nhưng thực tế thì không. Khi con bước vào giai đoạn khủng hoảng ngủ, biếng ăn, nếu không có kiến thức, chắc chắn mình sẽ rơi vào stress nặng. Nhờ đọc sách, tham gia các hội nhóm mẹ bỉm, mình học được cách xử lý tình huống mà không áp lực hay cáu gắt với con. Hiểu con, tôn trọng con và kiên nhẫn là những điều quan trọng nhất!"

Lời kết

Học làm mẹ trước khi sinh con không chỉ là một sự chuẩn bị mà còn là món quà quý giá dành cho chính bạn và em bé sắp chào đời. Khi có kiến thức, bạn sẽ bước vào hành trình làm mẹ với tâm thế vững vàng, chủ động và an tâm hơn, thay vì hoang mang giữa vô vàn thông tin và áp lực từ xung quanh.

Làm mẹ không chỉ là bản năng mà còn là một hành trình học hỏi và trưởng thành. Hãy cho mình cơ hội tiếp cận những kiến thức khoa học, lắng nghe kinh nghiệm thực tế từ các mẹ đi trước và áp dụng phù hợp với hoàn cảnh của bản thân. Một người mẹ hạnh phúc, tự tin sẽ nuôi dưỡng một em bé khỏe mạnh, an yên.

Bạn không cần phải trở thành một người mẹ hoàn hảo nhưng bạn hoàn toàn có thể trở thành một người mẹ sẵn sàng!